Tháp Bà Ponagar Nha Trang và truyền thuyết

Khám Phá Tháp Bà Ponagar Nha Trang: Huyền Thoại Mẹ Xứ Sở!

Nha Trang không chỉ nổi tiếng với những bãi biển xanh ngắt, cát trắng mịn màng mà còn là vùng đất của lịch sử và văn hóa lâu đời, thấm đượm những câu chuyện huyền thoại. Nổi bật giữa lòng thành phố, sừng sững trên đồi Cù Lao, Tháp Bà Ponagar Nha Trang không chỉ là một di tích kiến trúc Chăm cổ kính mà còn là biểu tượng tâm linh, nơi cất giữ những truyền thuyết kỳ bí về nữ thần Mẹ Xứ Sở. Đến với Tháp Bà Ponagar, bạn không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp kiến trúc độc đáo mà còn có cơ hội tìm hiểu sâu sắc về văn hóa Chăm pa rực rỡ và lắng nghe những câu chuyện đã được lưu truyền qua hàng ngàn năm. Hãy cùng tôi khám phá chi tiết về địa điểm du lịch tâm linh đầy cuốn hút này!

Tháp Bà Ponagar Nha Trang: Bức tranh lịch sử và văn hóa Chăm Pa

Tháp Bà Ponagar Nha Trang là một quần thể kiến trúc đền tháp Chăm pa cổ, được xây dựng từ khoảng thế kỷ VIII đến thế kỷ XIII. Đây là một trong những công trình kiến trúc Chăm pa còn sót lại lớn nhất và đẹp nhất miền Trung Việt Nam, thu hút hàng triệu lượt khách du lịch và tín đồ tâm linh mỗi năm đến tham quan Tháp Bà Ponagar.

Lịch sử hình thành và phát triển của quần thể

Quần thể Tháp Bà Ponagar được xây dựng trong một giai đoạn dài, qua nhiều triều đại của vương quốc Chăm Pa. Ban đầu, nơi đây có thể chỉ là một ngôi đền bằng gỗ, sau đó được thay thế bằng vật liệu bền vững hơn là gạch nung.

Thời kỳ ban đầu (thế kỷ VII – VIII): Theo các nhà khảo cổ học, những dấu tích đầu tiên của quần thể này có thể xuất hiện từ thế kỷ VII. Tuy nhiên, ngôi tháp chính hiện tại được cho là xây dựng vào thế kỷ VIII dưới thời vua Satyavarman. Đây là giai đoạn Chăm Pa đang trên đà phát triển mạnh mẽ về kiến trúc và điêu khắc.
Các lần trùng tu và mở rộng (thế kỷ IX – XIII): Quần thể tháp đã trải qua nhiều lần trùng tu và mở rộng dưới các đời vua Chăm Pa khác nhau. Mỗi lần trùng tu lại mang đến những nét kiến trúc, điêu khắc mới, làm phong phú thêm giá trị nghệ thuật của công trình. Ví dụ, một số tháp nhỏ hơn được xây dựng bổ sung vào thế kỷ XI và XII.
Giá trị khảo cổ học: Các nhà nghiên cứu đã tìm thấy nhiều bia ký cổ tại đây, cung cấp thông tin quý giá về lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng của người Chăm. Đây là nguồn tư liệu quan trọng để hiểu về một giai đoạn vàng son của vương quốc Chăm Pa.

Cấu trúc và kiến trúc Tháp Bà Ponagar độc đáo

Quần thể Tháp Bà Ponagar được chia thành ba tầng chính, xây dựng theo kiểu “núi đền” (mandala) biểu trưng cho vũ trụ và các vị thần.

Tầng thấp (tháp cổng): Hiện nay, tầng này chỉ còn lại nền đá và những bậc tam cấp dẫn lên. Theo ghi chép lịch sử, đây từng là nơi có một tháp cổng (gopura) lớn và những công trình phụ trợ khác.
Tầng giữa (Mandapa): Đây là khu vực tiền đình, với hai dãy cột lớn bằng gạch hình bát giác, mỗi dãy 5 cột, tổng cộng 10 cột. Các cột này được dùng để chống đỡ mái nhà công cộng, nơi du khách và tín đồ nghỉ ngơi, chuẩn bị lễ vật trước khi lên dâng hương tại các tháp thờ. Trên đỉnh các cột có các họa tiết trang trí hình hoa sen, chim, voi… thể hiện sự tinh xảo trong điêu khắc Chăm.
Tầng trên (Các tháp thờ): Đây là khu vực quan trọng nhất, nơi tập trung các đền tháp thờ cúng. Toàn bộ quần thể có bốn tháp được xây dựng theo hình chóp nhọn, biểu tượng cho núi Meru huyền thoại trong văn hóa Ấn Độ giáo.
- Tháp chính (Kalan) – Tháp Bà Ponagar: Là tháp lớn nhất và cao nhất (khoảng 23m), thờ nữ thần Thiên Y A Na (Po Nagar). Tháp được xây bằng gạch nung đỏ, liên kết mà không sử dụng vữa, cho thấy kỹ thuật xây dựng bậc thầy của người Chăm. Mặt ngoài tháp được trang trí công phu với các phù điêu bằng đá mô tả thần linh, vũ công, cảnh sinh hoạt… Đặc biệt là bức tượng nữ thần Ponagar bằng đá đen với mười đôi tay, ngồi uy nghi trên đài sen.
- Tháp bên phải (Tháp Cri Cambhu): Thờ thần Shiva – một trong ba vị thần tối cao của Ấn Độ giáo, được người Chăm tôn thờ.
- Tháp bên trái (Tháp Po Nagar): Thờ thần Ganesha (vị thần đầu voi, con trai của Shiva) và một số vị thần khác.
- Tháp Đông Nam (Tháp Po Klong Garai): Thờ thần Skanda (con trai thứ hai của Shiva), vị thần của chiến tranh và trí tuệ.
- Kiến trúc các tháp đều mang phong cách nghệ thuật Chăm Pa đặc trưng, với các vòm cửa hình mũi giáo, các trụ ốp tường, và hệ thống mái nhiều tầng thu nhỏ dần lên trên.

Truyền thuyết Tháp Bà Ponagar: Nữ thần Mẹ Xứ Sở Thiên Y A Na

Điều làm cho Tháp Bà Ponagar Nha Trang không chỉ là một di tích khảo cổ mà còn là một địa điểm tâm linh sống động chính là truyền thuyết Tháp Bà Ponagar về nữ thần Thiên Y A Na (hay Po Nagar trong tiếng Chăm). Đây là một trong những truyền thuyết dân gian quan trọng nhất ở vùng đất này, thể hiện tín ngưỡng thờ mẫu sâu sắc của cả người Chăm và người Việt.

Sự ra đời kỳ diệu của Bà Thiên Y A Na

Truyền thuyết Tháp Bà Ponagar kể rằng, xưa kia, trên đỉnh núi Đại An (nay là núi Cù Lao, nơi Tháp Bà Ponagar tọa lạc), có hai vợ chồng tiều phu già không con. Một ngày nọ, ông lão tìm thấy một khúc trầm hương khổng lồ, bên trong có một cô bé xinh đẹp. Họ mang về nuôi dưỡng và đặt tên là Thiên Y A Na.

Xuất thân phi thường: Bà Thiên Y A Na lớn lên thông minh, xinh đẹp và có nhiều phép lạ. Bà có thể biến hóa thân mình thành cây trái, chim muông, hoặc tạo ra lúa gạo, giúp đỡ dân làng vượt qua khó khăn. Bà được xem là con gái của trời và đất, biểu tượng cho sự màu mỡ và sự sống.
Mối duyên với Thái tử: Một lần, Thái tử Trung Hoa (một số dị bản là Thái tử nước Bắc) dong thuyền du ngoạn qua vùng biển này, thấy vẻ đẹp của Bà đã đem lòng yêu mến và rước về làm vợ. Bà sinh hạ được hai người con, một trai một gái.
Trở về cố hương: Dù cuộc sống vương giả, Bà vẫn luôn nhớ về quê hương xứ sở. Một ngày kia, Bà cùng hai con đã biến thành tiên y bay về lại núi Đại An. Khi Thái tử sai người tìm kiếm, Bà đã nổi giận hóa phép biến quân lính thành đá. Đây là chi tiết thể hiện quyền năng và tình yêu sâu sắc của Bà dành cho quê hương.
Giúp dân khai phá và xây dựng xứ sở: Sau khi trở về, Bà cùng hai con đã giúp đỡ dân làng khai hoang, lập ấp, dạy họ cách trồng lúa, dệt vải, làm gốm… Bà còn dạy họ cách sống hòa thuận, xây dựng một cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Chính vì những công lao to lớn này, Bà được dân chúng tôn thờ như một vị mẫu thần, che chở và ban phước lành.

Tín ngưỡng thờ Mẫu và sự giao thoa văn hóa

Tháp Bà Ponagar Nha Trang là minh chứng rõ nét cho tín ngưỡng thờ Mẫu Thần của người Chăm, mà sau này được người Việt tiếp nhận và hòa nhập vào tín ngưỡng thờ Mẫu của mình.

Po Nagar – Mẹ Xứ Sở: Trong văn hóa Chăm, Po Nagar là vị nữ thần sáng tạo ra đất đai, cây cối, lúa gạo, và là người bảo hộ cho cuộc sống của cư dân. Tên gọi “Po Nagar” có nghĩa là “Mẹ của Xứ Sở” hoặc “Mẹ của các dân tộc”.
Thiên Y A Na – Nữ Thần của người Việt: Đối với người Việt, Bà Thiên Y A Na được coi là vị thần có công khai hoang, lập ấp, dạy dân làm ăn và bảo vệ họ khỏi thiên tai, địch họa. Sự giao thoa này thể hiện qua việc người Việt cũng tổ chức lễ hội và dâng hương tại Tháp Bà Ponagar, coi Bà như một vị thánh mẫu linh thiêng.
Biểu tượng của sự hòa hợp: Tháp Bà Ponagar không chỉ là một di tích của người Chăm mà đã trở thành biểu tượng chung cho sự giao thoa và hòa hợp văn hóa giữa các dân tộc trên mảnh đất Nha Trang – Khánh Hòa. Đây là một ví dụ điển hình về sự tiếp biến văn hóa mạnh mẽ ở Việt Nam.

Tour city Nha Trang 1 ngày

Giá đã bao gồm

Hướng dẫn viên chuyên nghiệp
Xe du lịch đưa đón
Ăn trưa chất lượng nhất.
Vé tham quan
Nước uống
Bảo hiểm

Giá không bao gồm

Chi phí ngoài chương trình
Giá tour lễ, tết
Thuế VAT
Chi phí cá nhân
Vé tắm bùn

₫ 600.000

Xem thêm

Lễ hội Tháp Bà Ponagar: Sắc màu tâm linh và văn hóa

Lễ hội Tháp Bà Ponagar (hay còn gọi là Lễ hội vía Bà) là một trong những lễ hội lớn nhất và quan trọng nhất ở miền Trung Việt Nam, được tổ chức hàng năm vào tháng 3 âm lịch (từ ngày 20 đến 23 tháng 3 âm lịch). Lễ hội này đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, thu hút đông đảo du khách và người dân địa phương đến tham quan Tháp Bà Ponagar và tham dự.

Nghi thức truyền thống và ý nghĩa tâm linh

Lễ hội Tháp Bà Ponagar là dịp để người dân bày tỏ lòng thành kính và biết ơn đối với nữ thần Thiên Y A Na, cầu mong một năm mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an, mùa màng bội thu.

Nghi lễ Mộc dục (tắm tượng): Mở đầu lễ hội là nghi thức tắm tượng Bà bằng nước hoa và các loại thảo dược thơm. Đây là nghi lễ quan trọng, thể hiện sự thanh tẩy và chuẩn bị cho một mùa lễ hội mới.
Lễ tế cổ truyền: Các nghi lễ tế được tiến hành trang trọng theo đúng nghi thức truyền thống của người Chăm và người Việt, với các bài kinh cầu nguyện, múa hát dâng Bà.
Hội rước và dâng lễ vật: Đoàn rước kiệu Bà và các lễ vật được trang trí lộng lẫy, đi vòng quanh khu vực tháp, tạo nên không khí trang nghiêm và rực rỡ sắc màu.
Các hoạt động văn hóa dân gian: Bên cạnh các nghi lễ chính, lễ hội còn có nhiều hoạt động văn hóa dân gian phong phú như múa Chăm, hát bội, biểu diễn nhạc cụ truyền thống, các trò chơi dân gian… thu hút sự tham gia của đông đảo người dân và du khách.
Ý nghĩa: Lễ hội không chỉ là dịp để tưởng nhớ Mẫu Thiên Y A Na mà còn là cơ hội để các thế hệ giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, củng cố tình đoàn kết cộng đồng.

Trải nghiệm lễ hội cho du khách

Nếu bạn có dịp đến Nha Trang vào thời điểm này, hãy thử tham quan Tháp Bà Ponagar và hòa mình vào không khí lễ hội Tháp Bà Ponagar.

Không khí linh thiêng và sôi động: Bạn sẽ cảm nhận được sự kết hợp giữa không khí linh thiêng của nghi lễ truyền thống và sự sôi động, náo nhiệt của các hoạt động văn hóa dân gian.
Tìm hiểu văn hóa: Đây là cơ hội tuyệt vời để tìm hiểu sâu hơn về tín ngưỡng thờ Mẫu, văn hóa Chăm Pa và sự giao thoa văn hóa Việt – Chăm.
Lưu ý khi tham gia: Vào mùa lễ hội, lượng khách đổ về rất đông. Bạn nên đi sớm để tránh tắc nghẽn, chú ý giữ gìn tài sản cá nhân và tuân thủ các quy định của ban tổ chức.

Hành trình khám phá di sản và huyền thoại

Tháp Bà Ponagar Nha Trang không chỉ là một công trình kiến trúc tuyệt mỹ mà còn là một kho tàng văn hóa, lịch sử và tâm linh phong phú. Từ kiến trúc Tháp Bà Ponagar độc đáo, truyền thuyết Tháp Bà Ponagar đầy màu sắc về nữ thần Thiên Y A Na, cho đến không khí rộn ràng của lễ hội Tháp Bà Ponagar, mỗi khía cạnh đều góp phần tạo nên sức hút khó cưỡng cho điểm đến này.

Đến tham quan Tháp Bà Ponagar là cách để bạn không chỉ chiêm ngưỡng một di tích lịch sử mà còn để kết nối với quá khứ hào hùng của vương quốc Chăm Pa, hiểu thêm về tín ngưỡng thờ Mẫu sâu sắc và sự giao thoa văn hóa độc đáo trên mảnh đất Nha Trang.

Hãy lên kế hoạch ghé thăm Tháp Bà Ponagar Nha Trang trong chuyến đi sắp tới của bạn để tự mình trải nghiệm vẻ đẹp và khám phá những câu chuyện huyền thoại nơi đây. Bạn đã sẵn sàng để bước vào hành trình tìm hiểu về Mẹ Xứ Sở chưa? Đừng quên chia sẻ cảm nhận của bạn sau chuyến đi hoặc để lại bình luận nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào về di tích Chăm Nha Trang này nhé!